U nas każdy jest prorokiem

"Wielbiciele Podlasia dobrze znaja Kruszyniany i Bohoniki. Miosnicy Sienkiewicza z pewnoscia pamietaja Lipków. Ale nawet ci, którzy syszeli o polskich Tatarach, zaliczaja ich raczej do barwnej, egzotycznej przeszosci. Przybyli na Litwe pod koniec XIV wieku, kiedy ksiaze Witold rekrutowa wojska przeciwko Krzyzakom. W zamian paci ziemia w bezludnej guszy. Zostali. Walczyli pod Grunwaldem, a potem w kolejnych wojnach i powstaniach. Legionista Aleksander Sulkiewicz by przyjacielem Pisudskiego. Mufti Szynkiewicz szed za trumna marszaka ramie w ramie z imamami wilenskim i warszawskim. Kilkanascie pokolen wydao majorów, chorazych, tumaczy królewskich, sedziów, rotmistrzów. Chociaz zyli otoczeni ludnoscia chrzescijanska, potrafili zachowac odrebnosc narodowa i wiare muzumanska. Pod koniec lat trzydziestych XX wieku mieszkao ich w Polsce niecae szesc tysiecy. Po II wojnie swiatowej Tatarow nie uwzgledniaa zadna z umów o repatriacji zawartych miedzy Moskwa a Warszawa. Wadze sowieckie traktoway ich jako Tatarów radzieckich, chociaz oni sami czuli sie penoprawnymi obywatelami Rzeczypospolitej. Ci, którym udao sie opuscic Kresy, próbowali zaczac nowe zycie w nowych miejscach. Dzis oficjalnie pozostao ich niespena dwa tysiace. Bartosz Panek zebra, co ocalao. W fascynujacych zyciorysach swoich bohaterów przypomina, ze kultura tatarska bya i jest nieodaczna czescia naszego wspólnego dziedzictwa i choc dzisiaj spoecznosc tatarska jest nieliczna i podzielona, pamiec o niej musi przetrwac."--